شهر عمودی پایتخت

فرزانه ابراهیم زاده، پژوهشگر تاریخ، در شماره چهارم حق ملت در مقاله­ ای به این پرسش تاریخی پاسخ داده است که « چطور تهرانی ها زندگی در ارتفاع را قبول کردند؟» ابراهیم زاده در این مقاله به اولین پژوهش ها برای مقابله با معضل کمبود مسکن پرداخته و در ادامه روایتی جذاب از ساخت اولین آپارتمان ها در تهران و حواشی آن به دست داده است.

در ادامه چندخطی از این مقاله را می خوانید:

• در روزهای ابتدایی دهه چهل از چهارراه ولیعصر به سمت شمال که نگاه می‌کردی می‌توانستی کوه‌ البرز جنوبی را به‌خوبی در چشم‌انداز خود داشته باشی. تنها چیزی که افق شمال تهران را کمی مخدوش می‌کرد ساختمان‌ بلند هتل هیلتون بود که در میان خانه‌های تخت خودش جذابیت داشت. از زمانی که پهلوی اول تخریب دروازه‌ها و حصار ناصری را دستور داده بود، سه دهه گذشته بود و تهران داشت از چهار سمت بزرگ‌تر می‌شد.

• در اردیبهشت ۱۳۴۱ سمینار شش روزه‌ای با عنوان «مسائل اجتماعی شهر تهران» برگزار شد که بی‌تردید مهم‌ترین رویداد اجتماعی مربوط به شهر، بعد ازآنکه آقامحمدخان تهران را پایتخت اعلام کرد، بود. در این سمینار که در دانشگاه تهران، به دبیری احسان نراقی و مشارکت تحقیقات شهری دانشگاه تهران و حمایت دکتر غلامحسین صدیقی، رییس دانشکده علوم اجتماعی، برگزار شد، تهران و مشکلاتش را از زوایای مختلف بررسی کردند.

• کمیسیون (در وزارت آبادانی و مسکن) بعد از مدتی پژوهش و استفاده از تجربه شهرهای بزرگی چون شهرهای آلمان بعد از جنگ جهانی دوم و همچنین  نیویورک به این نتیجه رسید که تهران نباید خیلی در سطح رشد داشته باشد و به دنبال این تصمیم قرار شد الگوی ساخت‌وساز مدرن تهران را به سمت ارتفاع ببرد؛ البته این کمیسیون در قدم اول بیشتر الگوی اروپایی و به‌خصوص پاریسی را به جای الگوی آمریکایی تصویب کرد. الگویی که آپارتمان‌های مینی‌مال یا مسکن حداقلی را با متراژی از چهل تا هفتاد متر می‌ساخت.

• در سال ۱۳۴۷ که ماجرای مجتمع‌های آپارتمانی بلندمرتبه جدی‌تر شد، بخشی از بهجت‌آباد که در جنوب یوسف‌آباد شمالی و شرق بلوار الیزابت و میدان ولیعصر بود، خالی رها شده بود و جمعی از خانه به‌دوشان و کپرنشینان در آنجا مستقر شده بودند. بانک عمران این زمین‌ها را خریداری کرد و این آلونک‌نشین‌ها را نیز به کوی نهم آبان منتقل کردند و کلنگ نخستین مجمتع مسکونی بلندمرتبه در تهران در این منطقه به زمین خورد.

متن کامل این روایت از تاریخ تحول شکل و مفهوم خانه در ایران را همراه با مقالات، گفتگوها و گزارش های متنوعی با موضوع خانه و حق مسکن مناسب در شماره چهارم حق ملت بخوانید. برای تهیه نسخه چاپی علاوه بر کیوسک ها و کتابفروشی های منتخب می توانید با مراجعه به سایت مجله (اینجا) سفارش خود را ثبت کنید و بدون پرداخت هزینه حمل و پست در منزل یا  محل کارتان دریافت کنید. همچنین نسخه الکترونیکی مجله را در طاقچه یا جار بیابید.